Orkiestra
Kreowanie wartościowych projektów muzycznych wymaga dwóch rzeczy: ambitnych planów oraz ambitnych muzyków, którzy potrafiliby je zrealizować. Jan Stanienda, wirtuoz skrzypiec i wybitny koncertmistrz, postarał się o jedno i o drugie, gdy w 1996 roku postanowił powołać do życia Orkiestrę Kameralną Wratislavia.
Muzycy, których starannie wybrał spośród znakomitych wrocławskich artystów, już wtedy należeli do grona laureatów konkursów, pedagogów uczelni muzycznych i artystów chętnie widzianych w innych uznanych zespołach. Już same nazwy orkiestr, z którymi współpracowali (jak Sinfonia Helvetica czy Menuhin Festival Orchestra), już tylko nazwiska wielkich muzyków, z którymi koncertowali (jak Grzegorz Nowak, Krystian Zimerman, James Galway, Sharon Kam), czy wreszcie nazwy sławnych sal koncertowych (Suntory Hall w Tokio, Waterfront Hall w Belfaście, Symphony Hall w Birmingham, Berliner Philharmonie, Beethovenhalle w Bonn, Philharmonie Gasteig w Monachium i wiele innych) rysują potencjał, jaki Wratislavia miała od momentu swojego powstania.
Tak dobrany zespół doskonale pasował do planów Jana Staniendy. W jego założeniach leżało interpretowanie i promowanie muzyki kameralnej w elastycznej i swobodnej wędrówce pomiędzy epokami i stylami. Wykonywanie z jednakową lekkością dzieł od baroku do współczesności, form mniejszych i większych, utworów na węższe i szersze składy kameralne. Śmiałe i pewne konkurowanie z najgłośniejszymi interpretacjami dzieł najbardziej znanych, ale też przybliżanie szerokiej publiczności dzieł mniej popularnych, zasługujących na rozpropagowanie.
Już sam początek był doskonały. Pierwszy koncert Orkiestry odbył się w ramach festiwalu Warszawskie Spotkania Muzyczne Muzyka Dawna – Muzyka Nowa 1996. A później nastąpiło całe pasmo koncertów w Polsce i na świecie, jak choćby: Warszawa (Filharmonia Narodowa, Zamek Królewski), Łańcut (Muzyczny Festiwal), Wrocław (festiwale Wratislavia Cantans, Musica Polonica Nova), Niemcy (Berlin, Monachium), Petersburg i Syberia (Sezon Kultury Polskiej w Rosji 2008), Chiny (Introduction to the Chopin’s Year in China 2009/2010) oraz Meksyk (Międzynarodowy Festiwal Cervantino oraz Festival de Música de Morelia Miguel Bernal Jimenez 2010). Wratislavia współtworzyła także oprawę muzyczną Igrzysk Olimpijskich w Atlancie, a także inauguracji 46. Kongresu Eucharystycznego we Wrocławiu goszczącego Papieża Jana Pawła II.
Orkiestra nie była jedynie wykonawcą planów swojego założyciela. Zespół stał się pomysłodawcą, a zarazem gospodarzem nowego oryginalnego wydarzenia muzycznego, jakie od 1997 roku na stałe weszło do muzycznego kalendarza Wrocławia – corocznego Festiwalu Muzyki Kameralnej Wieczory w Arsenale. Festiwalu, który w unikatowy sposób łączy w harmonijną całość architektoniczne piękno zabytkowego wrocławskiego Arsenału z muzycznymi smakami światowej kameralistyki w najlepszych wykonaniach.
Coraz szersze kontakty Orkiestry, będące wynikiem koncertowych doświadczeń, oraz pewnej i poszukiwanej marki, jaką stała się nazwa Wratislavia, zaowocowały nie tylko koncertami z mistrzami muzyki poważnej w Polsce i na świecie czy wyjazdami na trasy zagraniczne, ale także ciekawym dorobkiem nagraniowym, z którego trzy płyty uzyskały prestiżowe nagrody i nominacje. Album Haydn, Denisov – Cello Concertos z udziałem Marcina Zdunika (wiolonczela), nagrodzony Fryderykiem 2010. Płyta Muzyka polska nominowana do Fryderyka 2002. Płyta La Streghe 2 z udziałem Katarzyny Dudy, nominowana do Fryderyka 2001. Orkiestra dokonała także szeregu prawykonań utworów współczesnych kompozytorów polskich, licznych nagrań radiowych i telewizyjnych.
Przed Orkiestrą nowe, ciekawe plany, kreślone zdecydowaną ręką jej artystycznego dyrektora, Jana Staniendy.
Jan Stanienda
...legendarny polski koncertmistrz, wybitny kameralista i wirtuoz skrzypiec. Urodził się w Bytomiu. Studia ukończył w Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie w klasie prof. Krzysztofa Jakowicza. Niewiarygodnie bogata wyobraźnia wyciska na jego interpretacjach niepowtarzalne piętno, a mistrzowskie frazowanie oraz operowanie barwą i artykulacją sprawiają, że kreacje te zapadają głęboko w pamięć słuchaczy.
Od 1975 r. był członkiem Polskiej Orkiestry Kameralnej Jerzego Maksymiuka, a od 1977 r. jej koncertmistrzem i solistą. W 1976 roku został wyróżniony na Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. N. Paganiniego w Genui.
Grał z wieloma znakomitymi muzykami, takimi jak: Sir Yehudi Menuhin, Maurice André, Michala Petri, Wanda Wiłkomirska, Krzysztof Jakowicz, János Starker, Barbara Hendricks, Maurice Bourge, Lidia Grzanka-Urbaniak, Guy Touvron, Andriej Gridczuk, Grzegorz Nowak, Tadeusz Wojciechowski czy Krzysztof Jabłoński.
Jako solista i dyrygent występował we wszystkich krajach europejskich oraz na wszystkich kontynentach, koncertował w takich salach, jak: Carnegie Hall w Nowym Jorku, Filharmonia Berlińska, Concertgebouw w Amsterdamie, Auditorio Nacional de Música w Madrycie, Barbican Center i Royal Albert Hall w Londynie (BBC Henry Wood Promenade Concerts), Santa Cecilia w Watykanie i w wielu innych.
Od 1986 do 2000 r. był koncertmistrzem orkiestry Sinfonia Varsovia, a w latach 1993-1995 jako dyrektor artystyczny prowadził orkiestrę Leopoldinum. Oprócz koncertów z Sinfonią Varsovią i Polską Orkiestrą Kameralną koncertował i prowadził wiele zespołów kameralnych i symfonicznych, krajowych i zagranicznych. W latach 1991-92 jako Premier violon solo prowadził Orchestre de Chambre National de Toulouse. Z orkiestrą tą wystąpił 1 stycznia 1992 r. w Koncercie na rzecz Pokoju w Dubrowniku z udziałem Barbary Hendricks. W 1998 roku wystąpił w Spivey Hall w Atlancie (USA) na koncercie galowym z okazji przystąpienia Polski do NATO.
Jan Stanienda ma na swoim koncie szereg nagrań płytowych, radiowych i telewizyjnych. Nagrywał on dla takich firm płytowych, jak: Aperto, Linn Records, Pawane, Kos Warsaw Records, DUX Records. Jest pomysłodawcą, twórcą i dyrektorem artystycznym Festiwalu Muzyki Kameralnej Wieczory w Arsenale oraz laureatem Wrocławskiej Nagrody Muzycznej (2006).
Nagrania
Serenady
Trzy najsłynniejsze serenady romantyczne – Dvoøáka, Elgara i Czajkowskiego; przeznaczone są one na same smyczki i stanowią żelazny repertuar wszystkich orkiestr kameralnych. Utwory piękne, entuzjastycznie przyjmowane przez melomanów, a na dodatek trudne, co czyni je fascynującymi i ciekawymi także dla najbardziej wymagających fachowców.
Muzyka Polska
Dzieła polskiego klasycyzmu i kompozycje dwudziestowieczne. Utwory te są jednymi z najpiękniejszych i zarazem najczęściej wykonywanych pozycji polskiej literatury muzycznej obu epok, przeznaczonych na orkiestrę smyczkową. Muzyka Polska została nominowana do nagrody polskiego przemysłu fonograficznego FRYDERYK 2002.
Katarzyna Duda
Wirtuozowskie utwory skomponowane przez najwybitniejszych skrzypków XIX wieku, w błyskotliwym wykonaniu Katarzyny Dudy. Jest to kontynuacja płyty Le Streghe, nagranej przez artystkę z pianistą Waldemarem Malickim. Płyta Le Streghe 2 została nominowana do nagrody polskiego przemysłu fonograficznego FRYDERYK 2001.
Dominika Falger
Mozart – Violin Concertos No. 4 & No. 5
Dwa najbardziej znane i zarazem najpiękniejsze koncerty skrzypcowe W. A. Mozarta w świeżej, a jednocześnie wiernie rekonstruującej stylistykę salzburskiego geniusza interpretacji Dominiki Falger. Orkiestrą Kameralną Wratislavia dyryguje wiedeńczyk Christian Schulz.
Kama Grott
The Baroque Oboe Concertos
Trzy najsłynniejsze serenady romantyczne – Dvoøáka, Elgara i Czajkowskiego; przeznaczone są one na same smyczki i stanowią żelazny repertuar wszystkich orkiestr kameralnych. Utwory piękne, entuzjastycznie przyjmowane przez melomanów, a na dodatek trudne, co czyni je fascynującymi i ciekawymi także dla najbardziej wymagających fachowców.
Dominika Falger
Mozart – Violin Concertos Nos. 1 & 2, Adagio, Rondos
Kolejna płyta z cyklu wszystkich dzieł Mozarta na skrzypce z towarzyszeniem orkiestry. Tym razem dwa pierwsze koncerty oraz trzy samodzielne części w wykonaniu Dominiki Falger, której interpretacjami można się naprawdę zachwycić...
Dominika Falger, Johannes Flieder
Mozart – Violin Concerto No. 3, Sinfonia Concertante
Jeden z najpiękniejszych koncertów podwójnych w całej historii muzyki – Symfonia koncertująca W. A. Mozarta w zapadającej w pamięć interpretacji Dominiki Falger (skrzypce) i Johannesa Fliedera (altówka). Na płycie znajduje się również III Koncert skrzypcowy G-dur KV 216, z modnym strasburskim kontredansem w części III.
Marcin Zdunik
Haydn – Cello Concertos, Denisov – Tod ist ein langer Schlaf
Debiutancka płyta Marcina Zdunika, nagrodzona FRYDERYKIEM 2010. Zawiera dwa koncerty wiolonczelowe J. Haydna oraz wariacje na temat jego kanonu „Tod ist ein langer Schlaf” E. Denisova. Utwór ten, napisany w 1982 r. z okazji 250. rocznicy urodzin wiedeńskiego klasyka, to rodzaj pysznego dźwiękowego pejzażu.
Recenzje
Ruch Muzyczny
Derby w Auli
(...) Zespół (...) jest instrumentem giętkim i plastycznym, o rozległej skali środków kolorystycznych, dynamicznych i wszelkich innych. Jest zespołem integralnym, o jednolitym oddechu, wyrazistym przedłużeniem ekspresyjnego gestu szefa. (...) Ich frazy, niuansów, planów, akcentów słuchać można godzinami i w dowolnym repertuarze. (...) Jan Stanienda wyśmienicie operuje światłocieniem, choć nawet w dawnej muzyce jest to światłocień Böcklina, nie Caravaggia. Ale jak to brzmi!
R. Augustyn
Wieczór Wrocławia
Dwie orkiestry jeden triumf
(...) Świetnie uchwycone proporcje brzmieniowe i precyzyjna gra, nie stroniąca od wirtuozerii, zdecydowały o technicznym triumfie młodego ansamblu. Pełnię sukcesu zawdzięcza on jednak ciekawym kształtom,jakie muzyce potrafi nadać Stanienda. Kształtom efektownym i pełnym energii, lecz nie spłycającym dzieł. (...) Z pewnooecią Wratislavia jest już bardzo poważnym, jeoeli nie najpoważniejszym, pretendentem do miana najlepszej polskiej orkiestry kameralnej.
J. Puchalski
Ruch Muzyczny
W stronę Polihymnii
(...) Orkiestra Staniendy zaprezentowała wysoki poziom, zwłaszcza w efektownym Koncercie na orkiestrę Bacewicz – szybkie tempa, mądrze rozplanowane kulminacje. (...)
M. Gmys
Ruch Muzyczny
Festiwal Staniendy we Wrocławiu
(...) Wratislavia ma potencjał, który pozwala aspirować do artystycznych wyżyn, a jej szef i koncertmistrz nadaje orkiestrze wyraziste, indywidualne piętno. (...) Znakiem rozpoznawczym tej formacji staje się niewiarygodna lekkooeć i lotnooeć smyczków. Najbardziej efektownie i najcelniej objawia się ona u źródeł: w utworach włoskich mistrzów baroku, zwłaszcza w tych najbardziej oryginalnych i frapujących, autorstwa Vivaldiego. Jego muzyka (...) pod ręką Staniendy nabiera żywego, intensywnego blasku. Artysta potrafi wydobyć z niej wszelkie smaczki, kolory, niuanse artykulacyjne, dynamiczne i agogiczne (...)
K. Kościukiewicz
Prawykonania
W repertuarze Orkiestry Wratislavia znajdują się utwory niemal wszystkich najznamienitszych twórców polskich i zagranicznych. Szczególne miejsce w działalności orkiestry zajmuje muzyka współczesna, a zwłaszcza prawykonania.
Oto aktualna lista:
| 1996 | Piotr Moss – RémanencesAnna Sikorzak-Olek – harfa,Jan Stanienda – dyrygent |
| 1998 | Krzesimir Dębski – Koncert fletowyJadwiga Kotnowska – flet, Jan Stanienda – dyrygent Feliks Janiewicz / Władysław Słowiński – Divertimento concertanteJan Stanienda – skrzypce, dyrygent |
| 2001 | Arild Plau – Koncert na tubę*Øystein Baadsvik – tuba (Norwegia),Jan Stanienda – dyrygent Krzysztof Baculewski – Kantata „Les Adieux”*Jadwiga Rappé – alt,Jan Stanienda – dyrygent |
| 2003 | Zbigniew Penherski – Mała litania smyczkowaJan Stanienda – dyrygentGrażyna Pstrokońska-Nawratil – Muzyka lidyjska*Jan Stanienda – dyrygentAleksander Kościów – ClodioculosJan Stanienda – dyrygent |
| 2004 | Aleksander Kościów – ŻywiołyJan Stanienda – dyrygentAleksander Vinitsky – Fantazja na gitarę i orkiestręAleksander Vinitsky – gitara Jan Stanienda – dyrygent Marek Pasieczny – Yuthful FantasieMarek Pasieczny – gitara Jan Stanienda – dyrygent |
| 2006 | Alina Błońska – La musica calladaJan Stanienda – dyrygentMarcin Błażewicz – Koncert na skrzypce i orkiestrę smyczkowąJan Stanienda – skrzypce, dyrygent |
| 2011 | Jerzy Maksymiuk – Vivaldi w BostonieJan Stanienda – dyrygentJan Oleszkowicz – Jurassic Music na fagot i orkiestrę smyczkowąLeszek Wachnik – fagotJan Stanienda – dyrygent |
| 2012 | Salvator Brotons – Koncert na altówkę i smyczki*Jesús Rodríguez González – altówka (Hiszpania)Jan Stanienda – dyrygent |
| 2013 | Marcin Błażewicz – Koncert na akordeon i smyczkiKlaudiusz Baran – akordeon Jan Stanienda – dyrygent Jerzy Maksymiuk – W zamyśleniu – Adagio per archi e pianoforteKrzysztof Stanienda – fortepianJan Stanienda – dyrygent |
| 2016 | Jerzy Kornowicz – Dwie przestrzenie na dwoje skrzypiec i orkiestrę smyczkowąJanusz Wawrowski – skrzypce Jan Stanienda – skrzypce, dyrygent Wojciech Błażejczyk – Koncert na gitarę elektryczną i orkiestrę smyczkowąWojciech Błażejczyk – gitara elektrycznaJan Stanienda – dyrygent |
*– prawykonania miały miejsce podczas Festiwalu Muzyki Kameralnej Wieczory w Arsenale.
